Külünkoğlu Eğitim ve Kültür Derneği'nden Dijital Ortamda Çocuk Güvenliği ve Yapay Zekâ Kullanımı Üzerine Araştırma

Külünkoğlu Eğitim ve Kültür Derneği, dijital dünyada çocukların güvenliğini sağlamak ve yapay zekâ teknolojilerinin etik kullanımını denetlemek amacıyla kapsamlı bir araştırma gerçekleştirdi. Çocukların çevrimiçi tehditlere karşı korunması için atılması gereken adımlar ve yapay zekâ sistemlerinin güvenli hale getirilmesi konusunda önemli bulgulara ulaşan dernek, dijital ortamda çocuk haklarını merkeze alan bir yaklaşımın önemine dikkat çekiyor.

Külünkoğlu Eğitim ve Kültür Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Metin Külünk, araştırmanın ön söz kısmında önemli değerlendirmelerde bulundu. Dijital devrim hayatımızın her alanına derinlemesine nüfuz ederken, yapay zekâ teknolojisi ise bu dönüşümün en kritik unsurlarından biri haline gelmiştir. İnsan-makine etkileşimi bireysel yaşamımızdan toplumsal yapılarımıza kadar her şeyi yeniden tanımlarken, bu teknolojik ilerlemenin muhatabı ve en hassas kesimlerinden biri olan çocuklar üzerindeki etkilerini anlamak, tartışmak ve doğru yönetmek zorundayız. Bu çalışma, yapay zekâ ve çocuk ilişkisini dengeli ve bilinçli bir bakış açısıyla ele almayı amaçlamakta, ayrıca teknolojik gelişmelere karşı korkuya dayalı bir refleksle yaklaşmak ya da sınırsız bir iyimserlikle sınırsız bir benimseme göstermek yerine hem fırsatları, hem de riskleri nesnel bir şekilde irdelemeyi hedeflemektedir. Yapay zekâ eğitimden sağlığa, eğlenceden güvenliğe kadar pek çok alanda çocuklar için büyük faydalar sağlayabilir; ancak gerekli düzenlemeler ve etik ilkeler oluşturulmadığı takdirde mahremiyet, güvenlik ve bilişsel gelişim gibi temel konularda ciddiye alınması gereken tehditler de barındırabilir. Tarih boyunca her yeni teknoloji, toplumsal yapıya entegrasyon sürecinde tartışmalar ve düzenlemeler gerektirmiştir. Yapay zekânın günlük hayatımıza bu kadar hızlı girişi ve etkin bir unsur haline gelişi, bu tartışmaların da daha acil ve kapsamlı bir şekilde yapılmasını zorunlu kılmaktadır. Bu kapsamda, ulusal ve uluslararası düzeyde düzenleyici mekanizmalar oluşturulmakta, çocukların dijital ortamda korunması için farklı stratejiler geliştirilmektedir. Bu rapor, yapay zekâ ve çocuk haklarının kesiştiği noktaları mercek altına alarak hem ebeveynler, hem de politika üreticiler için önemli bir referans kaynağı olmayı hedeflemenin yanında, teknolojik dönüşümün şu ana kadar geçirdiği evreleri ve gelecekte bizleri ne gibi süreçlerin beklediğini anlamaya çalışırken, en kıymetli varlıklarımız olan çocukların bu değişime nasıl dâhil edilmesi gerektiği konusunda bilinç oluşturmayı amaçlamaktadır. Bu kapsamda, elinizdeki çalışmaya katkı sağlayan herkese teşekkür eder, okuyucularımızın bu konuyu daha derinlemesine ele almaları ve tartışmalara katkı sunmaları dileğiyle iyi okumalar dilerim. YAPAY ZEKA MODELLERİ VE ÇOCUK GÜVENLİĞİ Yapay zekâ teknolojilerinin çocukların dijital güvenliği üzerindeki etkileri giderek artmaktadır. Külünkoğlu Eğitim ve Kültür Derneği'nin araştırmasında, yapay zekâ modellerinin pornografik içerik üretme riski değerlendirildi. Dernek, pornografiye maruz kalmamış bir yapay zekâ modelinin bu tür içerikler üretemeyeceğini belirterek, gelecekteki yapay zekâ modellerinin yalnızca güvenli veri kümeleriyle eğitilmesini öneriyor. Ayrıca, çocuk pornografisi görselleriyle eğitilmiş yapay zekâ modellerinin üretiminin yasaklanması gerektiği ifade edilmiştir. EBEVEYN BİLİNÇLENDİRMESİ VE GÜVENLİ KULLANIM Çocukların çevrimiçi ortamda güvenli bir şekilde gezinmesi için ebeveynlerin bilinçlendirilmesi büyük önem taşıyor. Araştırmada, ebeveynlerin 'paylaşımcı ebeveynlik' konusunda eğitilmesi gerektiği, çocukların dijital dünyada karşılaştıkları tehlikeler hakkında bilgilendirilmesi gerektiği vurgulanmıştır. Yapay zekâ destekli araçların güvenli hale getirilmesi için ebeveynlere rehberlik sağlanmalıdır. YAPAY ZEKA EĞİTİM VERİLERİNİN KISITLANMASI Dernek, yapay zekâ sistemlerinin çocuklara yönelik zararlı içerikler üretmesini engellemek için eğitim verilerinin kısıtlanması gerektiğini savunuyor. Özellikle, pornografik içerikler ve cinsel istismar malzemelerinin üretimine neden olabilecek veri kümelerinin kullanımı yasaklanmalı ve mevcut yapay zekâ modelleri bu tür içeriklere karşı korunmalıdır. SİBER SUÇLARLA MÜCADELE Emniyet Teşkilatı'nın Siber Suçlarla Mücadele biriminin, çevrimiçi çocuk cinsel istismarıyla mücadelede teknolojiyi daha etkin kullanması gerektiği belirtilmiştir. Yapay zekâ destekli analizler, çocuk mağdurlarını belirlemek için kullanılabilir. Dernek, bu alanda güçlendirilmiş çalışmaların önemine dikkat çekiyor. ARAŞTIRMALAR VE VERİ TOPLAMA Türkiye'de dijital ortamda çocuk güvenliğiyle ilgili mevcut veri eksikliklerinin giderilmesi için kapsamlı araştırmalar yapılması gerektiği ifade edilmiştir. Çocukların dijital hizmetlere erişim, yapay zekâ kullanımı ve bu araçlarla ilgili karar verme kapasiteleri üzerine araştırmalar yapılması, gelecekteki politika ve uygulamalara ışık tutacaktır. Ayrıca, Global Kids Online projesi kapsamında çocukların dijital dünyadaki davranışlarının Türkiye'de de araştırılması önerilmektedir. ÇOCUKLARIN KATILIM HAKKI VE DİJİTAL DÜZENLEMELER Çocukların dijital dünyada etkili bir şekilde yer alması için katılım haklarına saygı gösterilmesi gerektiği vurgulanmaktadır. Avrupa Komisyonu'nun 2021 yılında yayımladığı "Dijital Ortamda Çocuk Hakları" raporuna atıfta bulunarak, çocukların dijital ortamda karşılaştıkları yapay zekâ sistemleriyle ilgili alınan kararlar ve politikalar hakkında danışılmasının gerekliliği ortaya konmuştur. Çocukların katılımı, yapay zekâ uygulamalarının geliştirilmesinde önemli bir etken olmalıdır. AMAÇ ÇOCUKLARIN DİJİTAL DÜNYADA GÜVENDE OLMASI Külünkoğlu Eğitim ve Kültür Derneği’nin araştırması, dijital ortamda çocuk hakları ve güvenliği konusunda büyük bir farkındalık yaratmayı amaçlamaktadır. Dernek, tüm paydaşların işbirliği yaparak çocukların dijital dünyada güvende olmasını sağlamaya yönelik somut adımlar atılmasının gerekliliğini vurgulamaktadır. Çocukların dijital güvenliği konusunda etkili politikalar geliştirilmesi ve yapay zekâ sistemlerinin etik bir şekilde kullanılması, gelecekte çocukların güvenli bir dijital ortamda büyüyebilmesi için kritik bir öneme sahiptir.