Beyin Göçü Son Yıllarda Yükselişte: Yurt Dışına Çıkamayanlar 'Sanal Göç'e Başvuruyor!

TÜİK'in en son 26 Eylül 2024’te yayımladığı istatistiklere göre, Türkiye’den yurt dışına göç eden kişi sayısı bir önceki yıla göre yüzde 53 artarak 714 bin 579’a ulaştı. En fazla göç oranı 20-29 yaş grubunda yaşandı. Ekonomik, siyasal ve akademik nedenlerle şekillenen göç dalgasına, günümüzde internetin gelişimiyle birlikte 'sanal beyin göçü' de eklendi. Cumhurbaşkanı Erdoğan ise gençlerin yurt dışı tercihlerine yönelik yaptığı açıklamalarda, her defasında beyin göçü güzellemelerini eleştiriyor ve göç edenlerin büyük pişmanlıklarla geri dönmeye çalıştığını vurguluyor. Peki beyin göçü oranı, son yıllarda neden artış gösterdi? Sanal beyin göçü kavramı ne anlama geliyor? Cumhurbaşkanı Erdoğan beyin göçü hakkında neler düşünüyor? İşte detaylar...

TÜİK'in son olarak 26 Eylül 2024'te yayımladığı, 2021-2023 yıllarına ilişkin yüksek öğretim beyin göçü istatistiklerinde, beyin göçü oranının 2023 yılında yüzde 2'ye yükseldiği görüldü. 2023'te Türkiye'den yurt dışına göç eden kişi sayısı, bir önceki yıla göre yüzde 53 artış göstererek 714 bin 579'a ulaştı ve en fazla göç, 20-29 yaş grubunda yaşandı. Önceki yıllara bakıldığında, Türkiye'den göç için genç kesimin tercih ettiği ülkeler sırasıyla Almanya, Amerika Birleşik Devletleri, Birleşik Krallık, Kanada ve Avustralya oldu. Göç nedenleri kişiden kişiye değişse de resmi istatistikler ve sosyolojik araştırmalara göre, Türkiye'den yurtdışına göç nedenleri şu şekilde sıralanıyor: EKONOMİK NEDENLER İşsizlik, düşük maaşlar, alım gücünün düşmesi ve hayat pahalılığı gibi ekonomik faktörler gençlerin Avrupa ülkelerine yönelmesine neden oluyor. Sosyolog Prof. Dr. Barış Erdoğan, günümüzde özellikle internetin gelişmesiyle 'sanal beyin göçü' kavramının ortaya çıktığını belirtti. Birçok gencin Türkiye'den hareket etmeden, yurt dışındaki firmalar için çalıştığını belirten Erdoğan, "Bedensel olarak Türkiyedeler ama beyinleri yurt dışı için çalışıyor. Geçmişte Türkiye’den çoğunlukla kol gücüne sahip insanlar göç ederdi; ancak günümüzde ülkemizin en değerli insanları göç ediyor. Bu, görünen beyin göçü. Bunun yanı sıra bir de ‘sanal beyin göçü’ var. Günümüzde internet aracılığıyla birçok gencimiz, Türkiye’den hareket etmeden, yurt dışındaki firmalar için çalışıyor. Yani, bedensel olarak Türkiye’deler ama beyinleri yurt dışı için çalışıyor." ifadelerini kullandı ve bu durumun 'gizli beyin göçü' olarak da adlandırıldığını söyledi. EĞİTİM VE AKADEMİK KARİYER Daha kaliteli eğitim almak isteyenler, 'Erasmus' gibi Avrupa Birliği programlarından yararlanarak yurt dışına çıkıyor. Barış Erdoğan, beyin göçünün itici ve çekici olmak üzere iki faktörden kaynaklandığını belirterek, "İtici nedenler, insanların neden buradan ayrılmak istediğiyle ilgili. İlk olarak, istihdam olanakları oldukça sınırlı. Örneğin, moleküler biyoloji gibi alanlarda Türkiye’de ne kadar istihdam gücümüz var? Ne üniversitelerimiz ne de özel sektörümüz yeterli kapasiteye sahip. Aziz Sancar Türkiye’de kalsaydı Nobel ödülü alabilir miydi? Uğur Şahin Türkiye’de eğitimine ve çalışmalarına devam etseydi, aynı başarıları elde edebilir miydi?" açıklamasında bulundu. SİYASAL VE SOSYAL NEDENLER İfade özgürlüğü, hukuk sistemi, demokratik düzen gibi konularda duyulan memnuniyetsizlikler bazı bireyleri kalıcı olarak göç etmeye iten nedenler arasında. 2022'de katıldığı Etlik Şehir Hastanesi Açılış Töreni'nde konuşan Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, "Sırf daha iyi arabaya binmek, daha yeni telefon alabilmek, daha çok konsere gidebilmek gibi süfli (aşağılık) heveslerle başka ülkelerin kapısına varanlara acıyarak bakıyoruz." ifadelerini kullanmıştı. Öte yandan 'Türkiye bir doktor, mühendis, sanatçı kaybetti' vb. şeklindeki sosyal medya paylaşımlarına ilişkin, geçtiğimiz yıl 'Gençlerle Buluşma' programında konuşan Erdoğan, görüntülerin devamının güzellendiği gibi olmadığını öne sürdü. "GİDENLER HAYAL KIRIKLIĞIYLA GERİ DÖNMENİN YOLLARINI ARIYOR" Erdoğan'ın konuşmasının tamamında şu ifadeler yer aldı: "Gençler siz bakmayın birilerinin ülkesini beğenmeyip yurt dışı güzellemesi yaptığına. 'Ben varım' diyeceksiniz. Sosyal medyada art niyetli olarak dolaşıma sokulan 'Türkiye bir doktor, mühendis, sanatçı kaybetti, falanca ülke şunu kazandı' görüntülerinin devamı hiç de öyle söylendiği gibi olmuyor. Bu ülkenin, devletin kendilerine sağladığı imkanlarla eğitim hayatlarını tamamlayıp, iş tecrübesi edinip sonra yurt dışına gidenlerin çoğu hayal kırıklığıyla geri dönmenin ne yazık ki yollarını arıyor. Oralarda kalanların bir bölümünün de geri dönmeyi kendilerine yediremedikleri için yaşadıkları sıkıntılara özellikle göğüs gerdiklerini biliyoruz."   ÖZEL HABER: KEVSER KARADUMAN