Mahfi Eğilmez’den çarpıcı analiz: Para arzı büyümeyi değil, enflasyonu artırıyor

Ekonomist Mahfi Eğilmez, enflasyonun temel nedenini “para arzındaki kontrolsüz büyüme” olarak tanımladı ve TCMB’nin müdahale araçlarını tek tek açıkladı.

Ekonomist Dr. Mahfi Eğilmez, kişisel blogunda yayımladığı yeni analizinde Türkiye’deki yüksek enflasyonun temel dinamiklerini ele aldı. Eğilmez, fiyat artışlarının en önemli kaynağının “para arzının, enflasyon ve büyüme oranlarının toplamından daha hızlı artması” olduğunu belirtti.  Eğilmez’e göre, Merkez Bankası’nın piyasadaki para miktarını kontrol altına almakta zorlanması, fiyat istikrarını bozuyor ve kalıcı enflasyonun önünü açıyor.  ENFLASYONUN BEŞ ANA KAYNAĞI  Eğilmez, enflasyona yalnızca tek bir faktörün neden olmadığını, sorunun beş temel başlıkta toplanabileceğini belirtti:  Para Arzı Baskısı: Dolaşımdaki para miktarının, hedeflenen enflasyon ve büyüme oranlarının toplamını aşan bir hızda artması.  Döviz Kuru Etkisi: Kur artışıyla birlikte ithal girdi ve üretim maliyetlerinin yükselmesi.  Üretim Girdileri: Hammadde ve üretim araçlarının fiyatlarındaki genel artışlar.  Beklenti Yönetimi: Geleceğe yönelik ekonomik beklentilerin bozulması ve bunun fiyatlama davranışlarına yansıması.  Mali Denge: Bütçe açığının gelirler aleyhine bozulması.  PARA ARZININ KAYNAĞI: TCMB VE BANKALAR  Dr. Eğilmez, para arzını oluşturan unsurları “nakit para” ve “bankacılık sistemi içindeki kaydi para” olarak tanımladı.  TCMB’nin Rolü: Merkez Bankası’nın, ekonominin ihtiyaçlarına göre piyasaya para sürmesi gerektiğini belirten Eğilmez, bu artışın hedeflenen enflasyon ve büyüme oranıyla uyumlu olmasının şart olduğunu söyledi.  Bankaların Kaydi Para Yaratması: Bankaların topladıkları mevduatlar üzerinden kredi vermesiyle oluşan “kaydi para” miktarının artışı da dolaşımdaki toplam para miktarını yükseltiyor.  MERKEZ BANKASI PARA ARZINI NASIL KONTROL EDER?  Eğilmez, para arzını kontrol altına almak için Merkez Bankası’nın kullanabileceği üç temel mekanizmayı şöyle sıraladı:  Nakit Kontrolü: Dolaşıma giren veya çekilen nakit miktarıyla piyasa likiditesinin ayarlanması.  Zorunlu Karşılıklar: Bankaların kredi kapasitesini doğrudan etkileyen zorunlu karşılık oranlarının değiştirilmesi.  Kredi Kısıtlamaları: Bankaların kredi miktarı ve kullanım alanlarına sınırlamalar getirilmesi.  Eğilmez ayrıca, BDDK ve SPK gibi kurumların da finansal istikrarı korumak için ek önlemler devreye sokabileceğini ifade etti.